Układanka rzymska (znana również jako wzór rzymski, wzór wersalski) to wzór układania płytek podłogowych z ceramiki, kostki brukowej i kamienia naturalnego. Kamienie naturalne, które najczęściej wykorzystują ten system to trawertyn, marmur i wapień. Płytki w układzie modułowym nawiązują swoim wyglądem do kamiennych podłóg z najsłynniejszych pałaców na Starym Kontynencie. Układanka rzymska to jeden z najbardziej charakterystycznych wzorów podłóg, który obecnie możemy spotkać na całym świecie. Daje duże możliwości aranżacyjne. Nadaje luksusowy, efektowny wygląd, od którego trudno odwrócić wzrok. W tym artykule znajdziesz wszystkie informacje na temat montażu płytek w 4 formatach oraz odpowiednie wzory układania płytek. Otrzymasz również przydatne wskazówki dotyczące układania płytek z kamienia naturalnego tą metodą, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz budynków.

Spis treści

Co to jest układanka rzymska?

Wbrew powszechnemu mniemaniu, układanka rzymska nie oznacza struktury ani koloru kamienia. To określony sposób ułożenia płytek. Innymi słowy jest to zestaw różnych rozmiarów płytek, który układamy razem, tworząc układankę rzymską. Jeden moduł składa się z czterech formatów i zawiera 6 płytek:

  • 2 płytki 40,6cm x 40,6cm
  • 2 płytki 20,3cm x 20,3cm
  • 1 płytka 40,6cm x 61cm
  • 1 płytka 20,3cm x 40,6cm

Zatem jeden komplet daje nam łącznie 0,75 m2.

Gotowy komplet dla ułatwienia transportu związujemy taśmami. W przypadku płytek wewnętrznych o grubości 12 mm, waga jednego kompletu to ok. 24 kg, dzięki czemu możemy go stosunkowo łatwo podnieść. Natomiast w przypadku grubszych płyt tarasowych (gr. 3 cm i więcej) kompletów nie wiążemy taśmą ponieważ taki zestaw ważyłby wówczas ok. 60 kg. Dlatego, aby ułatwić przenoszenie płyt tarasowych, pakujemy je luzem na palecie. Powyższe rozmiary płytek pozwalają na łatwe stworzenie wzoru (modułu) na podłodze i powtarzanie go na podłodze.

Układanka rzymska – historia

Powszechnie przyjmuje się, że wzór ten ma swoje korzenie w średniowiecznych pałacach rzymskich. Poza terenem Włoch, układanka rzymska początkowo była także szeroko stosowana we Francji. Jednym z przykładów jest Pałac Wersalski w Paryżu. Budynek ten, pierwotnie jako skromny domek myśliwski pod Paryżem, z czasem przekształcono w jedną z najznakomitszych budowli baroku klasycznego, która stanowiła inspirację dla architektów i artystów późniejszych lat. Zawiera słynną Galerię Zwierciadlaną, eleganckie ogrody i fontanny, które do dziś zachwycają odwiedzających.

Pierwotnie, celem takiego wzoru, który na pierwszy rzut oka może wydawać się chaotyczny, było utrzymanie na jak najniższym poziomie kosztów materiału (w szczególności płytek z kamienia naturalnego) i całej budowy. Dzięki zastosowaniu różnych formatów, zwiększa się wydajność, a tym samym opłacalność takiego rozwiązania. Podejście oszczędnościowe tamtych czasów jest dziś nadal aktualne, ponieważ odpad związany z układaniem płytek tym systemem jest relatywnie niewielki. Dzięki temu układanka rzymska to jeden z najwydajniejszych, a zarazem najbardziej opłacalnych rozwiązań. Ponadto, w starożytności kamienie nie mogły być dokładnie cięte ze względu na ograniczoną liczbę odpowiednich narzędzi. Z czasem układanka rzymska upowszechniła się na całym świece, zwłaszcza w Stanach Zjednocznych (French Pattern, Romano Pattern, Versailles Pattern), Niemczech i Austrii (Römischer Verband).

Układanka rzymska: jak układać płytki trawertynowe?

To, co wygląda na losowy wzór, jest w rzeczywistości układem geometrycznym, który podlega ścisłym regułom. Gdy przyjrzymy się bliżej zobaczymy, że wszystkie formaty pasują do siebie jak duże puzzle. Dzięki temu bez problemu możemy zestawić ze sobą kilka podstawowych elementów. Powstały wzór podstawowy możemy powtarzać na większej  powierzchni, dzięki czemu zapewnimy harmonijny przebieg wzoru na całej podłodze. Podczas układania możemy najlepiej skorzystać z gotowego wzoru na układankę rzymską. Gotowy wzór przedstawia element podstawowy (zestaw płytek) w określonym ułożeniu. Większe powierzchnie podłogi tworzymy powtarzając taki element podstawowy. Jeśli jednak będziemy układać trawertyn według własnego wzoru ważne jest, aby:

  • między płytkami nie było łączeń krzyżowych (czterech narożników obok siebie w jednym miejscu)
  • nie było więcej niż 2 takich samych formatów obok siebie
  • nie było prostych łączeń między płytkami (prostej linii fug) o długości większej niż 1 m

Jeśli będziemy postępować zgodnie z tymi wskazówkami, będziemy mogli stworzyć własny wzór układania, a jedynym ograniczeniem będzie nasza wyobraźnia.

Wzory układania płytek

Płytki trawertynowe Square Pavio

Układanka rzymska – szerokość fugi

W układance rzymskiej szerokość spoiny nie jest określona i możemy ją dowolnie wybrać. Może to być 2 lub 3 mm, a w przypadku grubych płyt tarasowych nawet 4 do 5 mm. Należy zwrócić uwagę, że układając trawertyn tym systemem szerokość fugi nie będzie stała. Oznacza to, że przy założonej szerokości fugi np. 3 mm w jednym miejscu, w innym miejscu wyjdzie nam 6 mm, aby skompensować harmonijny obraz całości. Różne szerokości fug nie będą mocno zauważalne zwłaszcza gdy kolor spoiny będzie dopasowany do kamienia. Różne szerokości fug w układance rzymskiej podkreślają jej śródziemnomorski i historyczny klimat w ogólnym obrazie gotowej podłogi.

Porady i wskazówki

  • podczas zamawiania płytek pamiętajmy aby doliczyć odpowiedni zapas: 10%
  • w przypadku większych powierzchni (powyżej 40 m2), zaleca się wyjmować komplety jednocześnie z kliku różnych palet, w celu płynnego przejścia koloru z palety do palety
  • pod ścianami przytnijmy płytkę np. 40×40 zamiast używać gotowej 20×40, w przeciwnym razie stracimy niezbędne płytki 20×40. Aby przyciąć płytkę zaznaczamy ołówkiem linię cięcia w odpowiednim miejscu, a następnie przecinamy maszyną do cięcia na mokro.
  • zazwyczaj zaczynamy układać wzór od środka pomieszczenia, choć nie jest to wymagane i zależy od wykonawcy
  • podczas układania otwórzmy 10-15 kompletów i z nich dobierajmy odpowiednie formaty
  • przy ścianie zostawmy szczelinę dylatacyjną ok. 1 cm
  • podczas montażu obchodźmy się z płytkami delikatnie i nie wstrząsajmy nimi ponieważ mogą pęknąć
  • w przypadku montażu w zimie, trawertyn należy uprzednio wnieść do wewnątrz aby się zaaklimatyzował. Płytki kamienne zmrożone trudno oddzielić od siebie
  • nie warto spieszyć się z układaniem płytek. Układanka rzymska zajmuje zazwyczaj więcej czasu niż układanie jednego formatu np. 40×40 cm
  • w przypadku montażu na tarasie pamiętajmy o wykonaniu spadku przynajmniej 2%, aby zapewnić właściwy odpływ wody
  • jeśli wylewka posiada szczeliny dylatacyjne to w tych samych miejscach powinniśmy również wykonać fugi między płytkami. Jeśli się do tego nie dostosujemy i fuga będzie przebiegała o kilka cm obok wówczas ryzykujemy pęknięcie płytki nad dylatacją wylewki
  • po ułożeniu trawertyn należy zaimpregnować

Trawertyn układanka rzymska francuska wzór prowansalski French Pattern bębnowany komplet

Trawertyn w układzie rzymskim: zastosowanie

Trawertyn o grubości 12 mm przeznaczony jest do wewnątrz budynków: na podłogi i ściany w salonie, przedpokoju, łazience i kuchni. Płytki o grubości 30 mm stosujemy na zewnątrz: na tarasie, schodach wejściowych, ścieżkach ogrodowych, balkonie czy wokół basenu. Układanka rzymska szczególnie polecana jest do dużych, reprezentacyjnych przestrzeni jak np. taras, salon z kuchnią, a także do budynków użyteczności publicznej jak hotele, pensjonaty, restauracje. Wynika to głównie z faktu, że taki układ płytek nie ma długich spoin.

Anglo-saskie jednostki miar

Niektórzy mogą zastanawiać się np. dlaczego płytka ma długość 61 cm zamiast 60,0 cm? Powód jest związany z produkcją i ma związek z ustawieniami maszyn. Nasze trawertyny pozyskujemy głównie z Turcji. Głównym odbiorcą tureckiego kamienia są Stany Zjednoczone, gdzie długość jest podawana w calach, a nie cm.

1 cal = 2,54 cm

16 cali = 40,6 cm

Wartość jest zaokrąglana w górę co daje nam 40,6 cm.

Płytki ceramiczne czy trawertyn: co wybrać?

To oczywiście kwestia gustu. Jeśli chcemy czegoś szczególnie autentycznego i naturalnego wybierzmy trawertyn. Płytki kamienne są unikalne: nie znajdziemy dwóch takich samych. Jednak w ostatnich latach, w dziedzinie wzornictwa ceramiki wiele się zmieniło, zwłaszcza w przypadku gresu: wygląd kamienia staje się coraz bardziej realistyczny. Zatem liczy się to, co lubimy.

Porady, rekomendacje i wskazówki projektowe

Tworzenie czegoś na wieczność to marzenie każdego artysty. Ale nie tylko muzycy i pisarze dążą do stworzenia czegoś trwałego. Architekci pozostawili imponujące świadectwa swojej sztuki, które do dziś określają miasta i sprawiają, że są one niepowtarzalne. Trawertyn w układzie rzymskim to jeden z najchętniej kupowanych rodzajów tego kamienia. Bez wątpienia nadaje pomieszczeniu wyjątkowy charakter. Podłoga nabiera historycznego charakteru, zwłaszcza jeśli wybierzemy wersje bębnowane lub dłutowane o postarzanej powierzchni. Jeśli wolimy bardziej subtelny wygląd, możemy zastosować spoinę w kolorze kamienia. Inny aspekt, prawdopodobnie także historyczny, powinien zadowolić nie tylko łowców okazji. Ponieważ układanki rzymskie składają się z płytek różnej wielkości, to przy tego rodzaju kamienia możemy ograniczyć marnotrawstwo surowca. Ten rodzaj okładziny jest nie tylko atrakcyjny wizualnie, ale ma też sens ekologiczny. Jednak pośpiech jest złym doradcą. Układanka rzymska to dość złożony wzór, który wymaga od nas starannego planowania i koncentracji.

Modułowy charakter układanki rzymskiej sprawia, że fugi nie biegną w linii prostej przez całe pomieszczenie. Takie przecięcie linii tworzy iluzję jeszcze większej przestrzeni. Wzór nie pozwala, aby nasze oczy przykuły uwagę na prostych równoległych liniach i zostały odciągnięte od samego kamienia. Aby uzyskać autentyczny wygląd  i dodatkowo go wzmocnić o historyczny szyk wybierzmy trawertyn z bębnowanymi krawędziami. Bębnowanie (zaoblenie) krawędzie ma nie tylko zalety wizualne: minimalizuje również potencjalne ryzyko kontuzji, ponieważ wszelkie ostre krawędzie są zaokrąglone. Poza tym, delikatny, beżowy odcień trawertynu jest przyjemny dla oczu i tworzy elegancką oprawę. A dzięki wyrafinowanym kolorom i wzorom nada odrobiny luksusu.

Układanka rzymska pozwala zaoszczędzić czas, pieniądze, oferuje wszechstronność i przełamuje monotonię przestrzeni. Ważne jest, aby nie tylko wybrać właściwy kamień, ale także wzór jego ułożenia, który byłby spójny z ogólną koncepcją budynku. Zawsze musimy zadać sobie pytanie: czy układanka rzymska w ogóle pasuje do naszego budynku? Jakie tapety, tekstylia i meble wybrać? Dlatego, rzymska układanka może również doskonale sprawdzić się z nowoczesnymi meblami. Kolory, materiały i powierzchnie odgrywają kluczową rolę w spójności projektu, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku.

Więcej o zaletach trawertynu znajdziesz w artykule >> Ponadczasowy trawertyn

Sprawdź też nasze układanki rzymskie z trawertynu tutaj!